ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Λάρκος Λάρκου «Το πρώτο ’δώ βασίλειο είχαν θεοί το κτίσει»

ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ

Θέσεις  για τον Βασίλη Μιχαηλίδη και το μελοποιημένο έργο

Ο Βασίλης Μιχαηλίδης είναι η μορφή που συνδέει το λαϊκό με το λόγιο πνεύμα. Με τα ποιήματά του αγγίζει και απασχολεί ανθρώπους προερχόμενους από τα παραδοσιακά λαϊκά στρώματα μέχρι τα ύψιστα αξιώματα ακαδημαϊκής μόρφωσης. Έγραφε με ασύλληπτη ευχέρεια στην κυπριακή διάλεκτο, ενώ παράλληλα εκφραζόταν σε μια ιδιάζουσα πανελλήνια (δημοτική και καθαρεύουσα) γλώσσα. Μια τέτοια πολισχιδής προσωπικότητα θα έπρεπε να αποτελεί διαχρονικό πρεσβευτή της Κύπρου παγκοσμίως. Παρόλα αυτά, ελάχιστοι γνωρίζουν το έργο του· και στους πιο πολλούς είναι άγνωστο ακόμη και το όνομά του!

Στο έργο ενός τόσο ξεχωριστού κι εμπνευσμένου ποιητή δεν αρμόζουν διαχωρισμοί σε βαθμίδες ποιότητας. Ο Βασίλης Μιχαηλίδης ίσως να μην είχε την ακαδημαϊκή μόρφωση για να αποδώσει κάποια γλωσσικά κεκτημένα, αλλά είχε τη μεγαλοφυΐα να εφεύρει ο ίδιος τα εκφραστικά του μέσα και να εκφραστεί με ανεπανάληπτο τρόπο στο τοπικό ιδίωμα που μετέφερε στο είναι του αλλά και στην πανελλήνια γλώσσα που αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος της δημιουργίας του.

Η προσωπική μου επαφή με την ποίηση του Βασίλη Μιχαηλίδη με παρακίνησε να εξωτερικεύω βιώματα και ακούσματα πολλών χρόνων, που με οδήγησαν σε πολύ βαθιά μονοπάτια της ψυχής. Με δέος και αγωνία προσπάθησα να διατηρήσω μια κοινή γραμμή συνθετικά και ενορχηστρωτικά, μέσα από την πολυσυλλεκτικότητα των θεμάτων και των υφολογικών στοιχείων του ποιητή. Αναμειγνύονται, έτσι, στο ίδιο έργο το ρετρό στοιχείο της εποχής του 1900 με το βυζαντινό, το παραδοσιακό και το σύγχρονο, γι’ αυτό και χρειάστηκε η ερμηνεία πολλών και διαφορετικών σχολών ερμηνευτών για να προβληθούν όσο πιο παραστατικά και αυθεντικά γινόταν τα  πολλαπλά ήθη και ύφη του «μόνου κυπριώτη ποιητή» της εποχής εκείνης.

Η πρώτη επαφή

Η ιδέα ξεκίνησε από μια θεατρική παράσταση του Σατιρικού θεάτρου για την ζωή του ποιητή, το 2004, όπου, λαμβάνοντας μέρος ως συνθέτης και ερμηνευτής, ήρθα σε πρώτη επαφή με τον ποιητικό λόγο του Βασίλη Μιχαηλίδη. Με συνεπήρε το βάθος του στο κυπριακό ιδίωμα και με εντυπωσίασε η εντελώς άγνωστη σε μένα, μέχρι τότε, πανελλήνια γραφή του.

Με μοναδικό εφόδιο το ένστικτό μου, επένδυσα ευλαβικά με ήχους και μελωδίες τα ποιήματα που βρίσκονταν αποσπασματικά στο σενάριο του Μάκη Αντωνόπουλου, φτιάχνοντας ένα περιβάλλον λιτό, απέριττο, ώστε να λειτουργούν με ένα λαούτο και μια κιθάρα, καθώς κλήθηκα από τον σκηνοθέτη Νίκο Χαραλάμπους να τα εκτελώ ζωντανά επί σκηνής, ως alter ego του ποιητή.

Το έργο

Στο σύνολο των μελοποιήσεών μου, πρώτο μέλημα ήταν να παρουσιαστεί η ποίηση, να ακουστεί ο λόγος. Όποιος έρθει σε επαφή με αυτό το έργο, θέλω να νιώσει ότι βίωσε αυτή την ποίηση και απέκτησε γνώση και ψυχαγωγία από αυτή του την εμπειρία. Θεωρώντας ότι το τραγούδι είναι ένας άμεσος τρόπος μεταλαμπάδευσης μηνυμάτων, μέσω ψυχαγωγίας, πίστεψα σ’ αυτό το έργο, επιδιώκοντας να συστήσω στους συμπατριώτες μου Κύπριους και στους όπου γης Έλληνες και ανθρώπους γενικότερα, μια  άγνωστη και παραμελημένη μεγαλοφυή μορφή, μέσα από την προσωπική μου μουσική ματιά.

Στην πορεία προς τη δύσκολη αυτή κατάκτηση δεν ήμουνα μόνος τελικά. Συμπορεύθηκαν μαζί μου καλλιτέχνες σπουδαίοι, άνθρωποι του πνέυματος, επιστήμονες, πολιτικοί, τεχνικοί και φίλοι αληθινοί, οι οποίοι,  με την πίστη τους και τις θαυμαστές τους γνώσεις και ερμηνείες, συνέδραμαν την όλη προσπαθεια.

Η έκδοση σε βιβλίο και ψηφιακό δίσκο (CD)

Από τον Μάρτιο του 2009, αμέσως μετά τον πρώτο κύκλο μουσικών παραστάσεων με τίτλο «Βασίλης Μιχαηλίδης-η άλλη όψη», ηχογραφήθηκε στο στούντιο ό,τι εκτελέστηκε στις συναυλίες, με τους Κύπριους ερμηνευτές που συμμετείχαν σ’ αυτές. Μετά ξεκίνησε μια απρόσμενη προοδευτική διαδικασία ηχογράφησης ερμηνειών από σπουδαίους τραγουδιστές, μεταξύ των οποίων και Ελλαδίτες, οι οποίοι ερμήνευσαν τα μελοποιημένα ποιήματα στην πανελλήνια γλώσσα, σε μια προσπάθεια κοινοποίησης ενός σημαντικού μέρους του έργου του μεγάλου ποιητή στο ευρύτερο κοινό.

Το νέο στοιχείο που σαφώς προκύπτει με τη διττή αυτή έκδοση είναι οι μελοποιήσεις ποιημάτων στην καθαρεύουσα, δημοτική και μια ιδιάζουσα μεικτή γλώσσα. Βγαίνουν στην επιφάνεια και ζωντανευουν πτυχές της προσωπικότητας του ποιητή πέρα από τα καθιερωμένα και σαφώς αριστουργηματικά «εθνικού» περιεχομένου ποιήματα στην κυπριακή διάλεκτο, τα οποία, επίσης, παρουσιάζονται εκτενώς. Προβάλλεται το ανθρώπινο πρόσωπο ενός μεγαλοφυούς, πολυδιάστατου και πολυπρόσωπου δημιουργού, που έζησε σε δύσκολους καιρούς, έχοντας την αποκλειστικότητα στο είδος του ως λαϊκός ποιητής και που την ίδια στιγμή ήταν ένας λόγιος βάρδος με βαθιά πνευματικότητα.

Ο κάθε ερμηνευτής θα λεγα ότι με το ήθος της ερμηνείας του αντιπροσωπεύει και προβάλλει την κάθε πτυχή της προσωπικότητάς του Βασίλη Μιχαηλίδη: τη θεατρικότητα και παραστατικότητα του λόγου του, το διονυσιακό και απολλώνειο στοιχείο, τη σκωπτικότητα και τον αλτρουισμό του, την απογοήτευσή του από τον καταιγισμό ατυχών περιστάσεων στη ζωή του, τον αισθησιασμό και ερωτισμό του που διακατέχει σχεδόν ολόκληρο το έργο του  είτε σε ένα καθαρά ερωτικό ποίημα για μια συνήθως εξιδανικευμένη γυναικεία μορφή είτε σε σχέση με το θείο ή την ίδια την Κύπρο ως ιστορική και γεωγραφική περιοχή.

Οι ενορχηστρώσεις μου βασίστηκαν σε μια γκάμα ακουστικών οργάνων, όπως τα παραδοσιακά όργανα της Κύπρου (βιολί, λαούτο, πηδκιαύλι, ταμπουτσιά), το τουρκικού τύπου κλαρίνο σε σολ, η ορχήστρα τοξοφόρων εγχόρδων (βιολιά, βιόλες, βιολοντσέλα), τα σύγχρονα όργανα ως βάση (κιθάρα, μπάσο, κρουστά) αλλά και η βυζαντινή χορωδία, ώστε να συμβάλλουν ηχοχρωματικά, σε συνδυασμό με τις ερμηνείες των τραγουδιστών και αφηγητών, στη μουσική σκιαγράφηση του πορτραίτου του Βασίλη Μιχαηλίδη.

Λάρκος Λάρκου